Informacje podstawowe
Diagnostyka i badania
Leczenie
Specjalista radzi
Porada psychologa
Porada genetyka
Porada seksuologa
Porada dietetyka
Porada gastrologa
Dla rodziny i przyjaciół
Wizyta u lekarza
Ważne adresy
Najczęściej zadawane pytania
Związek: psychika – ciało - jak można radzić sobie z emocjami podczas choroby nowotworowej?

    Diagnoza i rozpoznanie choroby nowotworowej stanowi dla każdego pacjenta duże obciążenie psychiczne i emocjonalne. Pojawiają się liczne emocje, zazwyczaj te negatywne, takie jak złość, lęk, przygnębienie, stres, obawa. Przeważnie w takich sytuacjach ciężko nam myśleć o tym, że możemy poczuć się lepiej. Wtedy bardziej koncentrujemy się na dolegliwościach fizycznych i bólowych. Zależy nam przed wszystkim na uniknięciu bólu i na jak najszybszym powrocie do zdrowia.

    Jednak w sytuacji, jaką niesie za sobą choroba nowotworowa możemy poczuć się lepiej, mieć duży wpływ na poprawę stanu emocjonalnego, odzyskać lepsze samopoczucie psychiczne. Lepszy nastrój i stan psychiczny w dużym stopniu przyczynić się mogą do poprawy jakości naszego życia. Także poprawa naszego funkcjonowania emocjonalnego zazwyczaj przekłada się na lepsze i sprawniejsze działanie naszego całego organizmu.

    Jest wtedy silniejszy, bardziej odporny. W mniejszym stopniu odczuwać możemy dolegliwości uboczne wynikające z leczenia. Poprawa naszego funkcjonowania emocjonalnego wiąże się także z lepszym działaniem układu odpornościowego. Jest wtedy aktywniejszy i silniejszy, ma większy wkład w zmaganie się z chorobą i obronę przed niepożądanymi infekcjami i wirusami.

    Począwszy już od czasów starożytnych zauważono związek, jaki istnieje pomiędzy naszą psychiką a naszym ciałem. To właśnie w psychice tkwi ogromna siła, która może okazać się sprzymierzeńcem w leczeniu chorób, nie tylko tych nowotworowych.

Główny wpływ na nasze emocje mają nasze przekonania na temat zaistniałych faktów (np. przekonania na temat choroby czy nowotworu, na który zachorowaliśmy). Można to przedstawić za pomocą schematu ABC emocji:
FAKTY (A)
PRZEKONANIE O TYM FAKCIE (B)
EMOCJE (B)

Po zaistnieniu określonego faktu (A) czy zdarzenia zawsze pojawiają się myśli (B) lub przekonania o nim (B), a dopiero później pojawiają się emocje (C). Mogłoby nam się wydawać, że nasze emocje właśnie pojawiają się na zaistniałą sytuację, ale gdyby tak było to wszyscy mielibyśmy podobne emocje w określonej sytuacji. Dopiero nasze przekonanie o tej sytuacji czy zdarzeniu wywołuje określone emocje (np. lęk, entuzjazm, strach, radość).

    Często jest tak, że nie można zmienić faktów, ale możemy zmienić nasze przekonanie o tych faktach. W związku ze zmianą naszych przekonań ulegną zmianie także nasze emocje. To, co powinniśmy zrobić to spróbować zmienić nasze przekonania. Bowiem zmiana przekonań = zmiana naszych emocji.

    Wiele niekorzystnych emocji wynika z naszych niezdrowych przekonań, zatem powinniśmy dążyć do zamiany niezdrowych przekonań na zdrowe przekonania. A zdrowe przekonania według amerykańskiego lekarza psychiatry Maxie Maultsiego to takie, które oparte są na faktach, pomagają nam chronić nasze zdrowie i życie, pomagają nam osiągnąć nasze cele, pomagają nam unikać konfliktów, oraz pomagają nam czuć się tak jak byśmy się chcieli czuć.

Przykład zmiany niezdrowych przekonań na zdrowe:

    Pani Janina, która leczona jest z powodu choroby nowotworowej, ma rozpocząć nowy kurs chemioterapii. Siedzi właśnie w szpitalnej poczekalni i myśli, że: „…ta cała chemia to sama trucizna i na pewno i tak mi nic nie pomoże…”

    Mówiąc te słowa można domyślać się jak będzie się czuć Pani Janina. Odczuwać będzie przygnębienie, rezygnację. To właśnie przekonania o chemioterapii powodują negatywne emocje i kiepskie samopoczucie a nie sam fakt otrzymywania chemii. Jest to zatem niezdrowe przekonanie.

    W takiej sytuacji przekonanie to należałoby zmienić z niezdrowego na zdrowe. Nie chodzi tu o zmianę i zastąpienie go myśleniem pozytywnym (myślenie pozytywne często nie jest oparte na faktach): „chemioterapia od razu mi pomoże”. Chodzi tu o znalezienie zdrowego odpowiednika, który będzie spełniał zasady zdrowego myślenia. Przykładem takiego zdrowego przekonania może, więc być, zatem:

„Chemioterapia jest silnym leczeniem. Może mi skutecznie pomóc. Owszem ma pewne objawy uboczne, ale można je skutecznie ograniczać”.

Taka zmiana przekonania powinna prowadzić do poprawy samopoczucia Pani Janiny.

    W podobny sposób możemy pracować nad wszystkimi naszymi innymi przekonaniami i ustosunkowaniami do zaistniałych zdarzeń. Postarajmy się określić, jakie mamy nastawienie i przekonanie do określonej sytuacji, zobaczmy, jakie wzbudza to w nas emocje. Jeśli dobre to znaczy, że nasze przekonania są zdrowe. Jeśli nie, to czas na zmianę przekonań na zdrowsze, tak, aby nasz organizm lepiej funkcjonował i aby nasze samopoczucie psychiczne także uległo poprawie.

    Aby czuć się lepiej trzeba te przekonania ćwiczyć, tak, aby się utrwaliły. Uczenie się nowych przekonań to tak samo jak przyswajanie sobie każdej innej nowej wiedzy. Na początku nie za bardzo wychodzi, ale z czasem nabieramy wprawy.

    Nasze zdrowe przekonania możemy ćwiczyć zapisując je na kartce papieru, na którą będziemy codziennie spoglądali i czytali nasze nowe, zdrowe przekonania. Można sobie także wyobrażać sytuację, której dotyczą nasze przekonania. Stopniowo będziemy w większym stopniu posługiwali się naszymi nowymi zdrowymi przekonaniami, tak, aby zastąpiły te stare.


Piśmiennictwo:
Maultsby Maxie. „ABC Twoich emocji”. Poznanń-Żnin 1992. Wydawnictwo Wulkan (Fundacja Alterna).
Mateusz Tylko „Poczuj się lepiej”. Jak radzić sobie z emocjami w chorobie nowotworowej.

Mgr Maciej Stroński, psycholog. Centrum Medyczne BIOS Warszawa.